Kjaratölfræðinefnd (KTN) hefur gefið út vorskýrslu sína fyrir árið 2025, þar sem fjallað er um þróun kjaramála, vinnumarkaðar og efnahags frá upphafi yfirstandandi samningalotu í febrúar 2024. Skýrslan var kynnt á vel sóttum fundi í húsnæði Ríkissáttasemjara.
Í tilkynningu KTN um efni skýrslunnar segir:
Kjarasamningar til ársins 2028 hafa verið undirritaðir fyrir nær allt launafólk bæði á almennum og opinberum vinnumarkaði í yfirstandandi samningalotu sem hófst í febrúar 2024. Samningar fyrir flest launafólk voru gerðir á tímabilinu mars til september 2024. Síðasti stóri samningurinn í lotunni sem var gerður í febrúar 2025 fól í sér þá nýlundu að vera sameiginlegur samningur ríkis og sveitarfélaga við öll aðildarfélög KÍ. Hann byggði á innanhússtillögu ríkissáttasemjara og er nokkuð frábrugðinn öðrum samningum í lotunni. Í heildina má áætla að gerðir hafi verið nærri 250 kjarasamningar í núverandi samningalotu á vettvangi þeirra aðila sem aðild eiga að Kjaratölfræðinefnd og var félagsfólk á kjörskrám stéttarfélaga í þessum samningum tæplega 189 þúsund.
Sundurliðuð gögn KTN um launaþróun liggja fyrir til janúar 2025 og er töluverður munur á þróun milli markaða frá upphafi samningalotunnar í febrúar 2024. Laun hækkuðu mest á almenna markaðnum þar sem tvær kjarasamningsbundnar hækkanir komu til framkvæmda en minna á opinberum markaði þar sem aðeins ein hækkun var á tímabilinu og samningum kennara var ólokið. Önnur hækkun á opinberum vinnumarkaði kom til framkvæmda í apríl 2025 og samningum kennara lauk í febrúar sem ekki endurspeglast í gögnum KTN að þessu sinni.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu kjaratölfræðinefndar þar sem fjallað er um þróun efnahagsmála og launa, vinnumarkaðsmál og kjarasamninga.
Grunntímakaup, sem best endurspeglar umsamdar launahækkanir, hækkaði um 10,2% á almennum markaði á tímabilinu frá janúar 2024 til janúar 2025 en hækkunin nam 5,7% hjá ríki og Reykjavíkurborg og 6,1% hjá sveitarfélögum utan Reykjavíkur. Í samningalotunni var almennt farin blönduð leið krónutöluhækkana og prósentuhækkana og eru launahækkanir því hlutfallslega mestar á lægri laun.
Að teknu tilliti til verðlagsþróunar hafði kaupmáttur grunntímakaups í janúar 2025 aukist um 4,2% frá upphafi samningalotunnar. Á almennum vinnumarkaði var kaupmáttaraukningin 5,3%, hjá ríki og Reykjavíkurborg 1,0% og hjá sveitarfélögum utan Reykjavíkur um 1,4%.
Áhersla á krónutöluhækkanir í kjarasamningum á undanförnum árum hefur leitt til þess að munur á hæstu og lægstu launum á vinnumarkaði hefur dregist saman og lækkuðu tíundastuðlar markvert á árunum 2019-2022. Á síðustu tveimur árum hefur sú þróun haldið áfram á opinberum vinnumarkaði en lítilsháttar viðsnúningur orðið á almennum markaði.
Í skýrslu kjaratölfræðinefndar er einnig fjallað um efnahags- og vinnumarkaðsmál. Þar er meðal annars umfjöllun um þróun verðlags, vaxta, opinberra fjármála og framleiðni. Auk umfjöllunar um þróun vinnumarkaðar, atvinnuþátttöku ólíkra hópa og búferlaflutninga og hagsveiflur.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna jókst um 2,7% árið 2023 og 2,8% í fyrra sem er mun meira en kaupmáttur launa. Háir vextir og verðhækkanir hafa þrengt að mörgum heimilum en fjárhagsstaða heimilanna er heilt yfir sterk og vanskil lítil í sögulegu tilliti.
Dregið hefur úr spennu á vinnumarkaði og starfandi fólki fjölgar hægar en áður. Atvinnuástandið er áfram gott og atvinnuþátttaka mikil. Á síðustu áratugum er töluverð fylgni milli hagsveiflna og búferlaflutninga þannig að þegar hægist um í efnahagslífinu dregur úr flutningi fólks til landsins og eru vísbendingar um að svo sé einnig nú.
Munur á hlutfalli starfandi kvenna og karla er meiri meðal þeirra sem eru með ung börn á framfæri en í öðrum hópum. Þó dregið hafi úr þeim mun á undanförnum áratugum er enn mun meiri munur á atvinnuþátttöku kynjanna í þessum hópi en hjá þeim sem ekki hafa börn á framfæri.
Skýrsluna í heild sinni má lesa á nýrri vefsíðu KTN.